Aleviler 12 Imamların anısına uygun olarak 12 gün oruç tutar ve 12 İmamların katledilmelerini anarlar.
3. İmam Hz. Hüseyin, haksız olarak iktidarı ele geçirmiş olan Yezid`e biat etmemesi ve Kufe halkının kendisini desteklemesi ve Kufe`ye davet etmeleri üzerine yaklaşık 100 kişi ile birlikte Kufe `ye hareket etti. Bugün İrak sınırları içinde olan Kerbela`da Yezid`in askerleri Hz. Hüseyin ve taraftarlarının önünü keserek onları günlerce susuz bırakmış ve sonunda Hz. Hüseyin savaşmak zorunda kalmıştır. Hicretin 61. yılının 10 Muharrem Cuma günü (10 Ekim 680) öğle vakti Hz. Hüseyin`i ve toplam 72 kişiyi binlerce askerden oluşan Yezid`in ordusu şehid etti.
Hz. Hüseyin`in haksızlığa karşı bu cesur direnişi ve ölümüne mücadelesi, Anadolu Alevilerinde çocuk eğitiminde -8222:haksızlığa karşı gelmek, haksızlık yapmamak, haksızlığa uğrayanların yanında olmak-8220: şeklinde önemli bir yer tutar.
Kerbela Katliamı, Anadolu Alevilerinde her yıl Muharrem ayında anılır. Bu katliamda hasta olması nedeniyle Hz. Imam Zeynel Abidin`in kurtulması ve Hz. Ali`nin soyunun devam etmesi nedeniyle de Allah`a şükredilir. Hz. Hüseyin`in şehit edilişini anlatan ağıtlara mersiyye adı verilir ve Muharrem matemi boyunca mersiyeler okunur.
Gelenek olarak, Muharrem Orucu Kurban Bayramından 20 gün sonra Muharrem`in 1. günü başlar. Matem orucuna 1. günün öncesindeki gece niyet edilir. Muharrem Orucu boyunca su içilmemeye çalışılır. Saf su yerine genellikle hoşaf, meyve suyu, ayran gibi sulu içecekler içilebilir.
Orucun belirli bir saati yoktur. 12 gün süren matem orucunu herkes kendi gücüne, sağlığına ve maddi olanaklarına göre genellikle güneş doğuşundan güneş batımına kadar tutar. Matem boyunca eğlencelerden ve zevk alınan şeylerden uzak durulur. Bazı yörelerde sakal kesmemek, yıkanmamak gibi adetler oluşmuşsa da, matemin dış görünüşle değil gönülde Hz. Hüseyin`in uğradığı haksızlığı yadetmek ve haksızlığa karşı gelme geleneğini yaşatmak mateme daha uygundur. Kimsenin kalbini kırmamak, eli ile dili ile kimseyi incitmemek, gözü ile kimseye kötü gözle ve niyetle bakmamak kısacası nefsini terbiye etmek matem orucunun temel ilkesidir.
12 gün boyunca kurban kesilmez. Et yememeye çalışılır. Matem boyunca hiç bir canlıya eziyet edilmez. Anadolu Alevilerinde İran şiilerindeki gibi vücutlarına eziyet ve dövünmeler ve Kerbela Katliamını canlandıran piyesler yapılmaz. Manaya ve bilgiye önem verilen Muharrem anma günlerinde her kişi kendini dinler ve nefsini terbiye etmeye çalışır.
Aşure:
Aşure tatlı bir aşın adıdır. Aşure (bakla, nohut, buğday, kuru incir, nar taneleri, kestane, fındık, fıstık, kuru üzüm) gibi -8211: 12 İmama adfederek- 12 farklı yiyecek maddesi ile birlikte kaynatılarak ve içine bazen şeker katılarak yapılan bir tatlıdır. Aşure, 12. günün akşamından ateşe vurularak sabaha kadar uzun bir süre pişirilir. Bazı yörelerde üstüne tarçın tozu ve ceviz içi serpilir. Aşure genel olarak Muharrem ayının 13. gününde dağıtılır ve yenir.
Sözcüğün aslı -8220:Aşura-8221: olup arabi ayların ilki olan Muharrem ayının onuncu gününün adıdır. Hz. Adem`in ilk günahından dolayı ettiği tövbenin bu günde kabul olduğu, Hz. İbrahim`in bu günde ateşten kurtulduğu, Yakup Peygamberin oğlu Yusuf`a bu günde kavuştuğu, Nuhun bindiği geminin tufan bitip sular çekilince Cudi Dağı`na yine bugün de oturmuş olduğu söylentileri hep bu -8220:Aşura günü-8221:ne atfedilir. Son söylentiye göre, Nuh, gemide kalan çeşitli erzaklardan oluşan tatlı bir çorba pişirmiş, tufandan kurtulanlar o günü kutsayarak bayram etmişler ve bu çorbadan yemişlerdir.
Alevilerde geleneğe göre aşure, Hz. Hüseyin`in Kerbela`da Muharrem ayının 10. günü şehit edildiği için, onun ve onunla birlikte şehit edilenlerin ruhları için 13. Muharrem gününde pişirilir ve dağıtılır olmuştur.
Avrupa`da, Alevi Kültür Merkezleri, aşureyi bulundukları şehir merkezlerinde dağıtmaya ve ilgilenen kisilere aşure hakkında bilgi aktamaya özen göstermektedirler. 2008 yılında aşure, 22. Ocak saat 14.00-17.00 arasında Dom Kilisesi önünde dağıtılacak.
Aşure`den sonra verilen sofra gülbenki
-8220:Bismi Şah Allah Allah Nimeti celil-lullah, bereketi Halil´ullah. Şefâat kıl Ya Resulullah. Erenler sofrası olsun, pir lokması olsun, yiyene helal, yedirene delil olsun. Bu gitti ganisi gele, Hak, Muhammed, Ali bereketini vere. Gittiği yere gam keder girmeye. Kazanıp getirenlerin, pişirip hizmet edenlerin, elleri ayakları dert, gönülleri keder görmeye. Kerbela´da susuz şehit düşen şehitlerimizin ruhları şad olsun. Onların ruhlarının aziz hürmetine emeklerimizi boşa vermesin. Hak, pişirdiğimiz aşure çorbamızı, verdiğimiz lokmalarımızı dergahında kabul etsin.
Ey yüce Rabbim Ehl-i Beyt soyuna, zulm eden zalime lânet olsun. Ehli Beyt´e ve onun soyuna rahmet olsun. Bizleri de Hz. Muhammed´in şefaatından mahrum etme, Ya Rabbim Lokma hakkında, sofra hürmetine, erenlerin keremine, cömertlerin demine Hüü diyelim-8220:
)